درس دهم فارسی خوانداری ششم ابتدایی | عطار و جلال الدین محمد | توضیح درس و حل فعالیت ها و دانش ادبی | کلاس اینترنتی ما (مومکا)
کلاس اینترنتی ما ( مومکا ) – بررسی کامل درس دهم کتاب فارسی پایه ششم ابتدایی تحت عنوان عطار و جلال الدین محمد ( شرح دیدار عطار نیشابوری و مولانا جلال الدین محمد بلخی ) که شامل پاسخ فعالیت ها، معنی واژه ها و شعر ها، توضیح قالب های شعری و همچنین بررسی نکات مهم دستوری است تقدیم شما میشود. امید است که از آن بهره گرفته و استفاده لازم را ببرید.
درس دهم فارسی پایه ششم ابتدایی | عطار و جلال الدین محمد (توضیح درس) |
درس دهم فارسی پایه ششم ابتدایی | عطار و جلال الدین محمد (تدریس و پاسخ فعالیت ها) |
مولانا جلال الدین محمد بلخی (604 تا 672 هجری قمری)
جلالالدین محمد بلخی معروف به مولانا، مولوی و رومی (۶ ربیعالاول ۶۰۴، بلخ یا وخش – ۵ جمادیالثانی ۶۷۲ هجری قمری، قونیه) (۱۵ مهر ۵۸۶ – ۴ دی ۶۵۲ هجری شمسی) از مشهورترین شاعران ایرانی پارسیگوی است. نام کامل وی «محمد بن محمد بن حسین حسینی خطیبی بکری بلخی» بوده و در دوران حیات به القاب «جلالالدین»، «خداوندگار» و «مولانا خداوندگار» نامیده می شده است.
در قرن های بعد (ظاهراً از قرن ۹) القاب «مولوی»، «مولانا»، «مولوی رومی» و «ملای رومی» برای وی به کار رفته است و از برخی از اشعارش تخلص او را «خاموش» و «خَموش» و «خامُش» دانسته اند. زبان مادری وی پارسی بوده است.
پدر او مولانا محمدبن حسین خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف شده است و نیز او را با لقب سلطان العلماء یاد کرده اند.
جلال الدین محمد در هجده سالگی با گوهر خاتون دختر خواجه لالای سمرقندی ازدواج نمود که حاصل این ازدواج سه پسر و یک دختر بود. پس از فوت پدرش بهاء ولد راه پدر را ادامه داده و به هدایت و ارشاد مردم عمر خود را سپری نمود.
مولانا و شمس تبریزی
مولوی به گفته ها و حقایقی که شمس می گوید دل می بندد. از نگاه شمس همه چیز هستی را عشق است که هدایت می کند. عشق زیربنای خلقت است. خداوند عاشق بود پس خلق کرد. انسان هم باید عاشق پروردگار باشد به واسطه آیه تحبوا و تحبونهم. البته این طرز فکر در میان همه حلقه های عرفانی وجود داشته و دارد. شمس اما با در هم شکستن خشکِ مذهبی در مولانا او را وارد دنیای متفاوتی از شناخت می کند. تاثیر شمس در زندگی مولوی چنان است که از یک فقیه و عالم دینی به عاشقی دل سوخته بدل می شود. نقطه عطف زندگی مولوی آشنایی و دلدادگی اش با شمس تبریزی است.
آثار مولانا ( منظوم «به شعر» و منثور «متنی» )
الف) آثار منظوم (شعری) مولوی
1- مثنوی: کتابی است تعلیمی و درسی در زمینۀ عرفان و اصول تصوف و اخلاق و معارف و مولانا بیشتر به خاطر همین کتاب معروف شده. مثنوی از همان آغاز تألیف در مجالس رقص و سماع خوانده می شد و حتی در دوران حیات مولانا طبقه ای به نام مثنوی خوانان پدید آمدند که مثنوی را با صوتی دلکش می خواندند.
به مناسبت ذکر نی 18 بیت نخست مثنوی را نی نامه گفته اند. نی نامه حاوی تمام معانی و مقاصد مندرج در شش دفتر است به عبارتی همه ی شش دفتر مثنوی شرحی است بر این 18 بیت.
2- غزلیات: این بخش از آثار مولانا به کلیات یا دیوان شمس معروف گشته، زیرا مولانا در پایان و مقطع بیشتر آنها به جای ذکر نام یا تخلص خود به نام شمس تبریزی تخلص کرده. به احصای نیکلسن مجموعۀ غزلیات مولانا حدود 2500 غزل است.
3- رباعیات: معانی و مضامین عرفانی و معنوی در این رباعیها دیده می شود که با روش فکر و عبارت بندی مولانا مناسبت تمام دارد ولی روی هم رفته رباعیات به پایۀ غزلیات و مثنوی نمی رسد و متضمّن 1659 رباعی است.
آثار منثور (متنی) مولوی :
1- فیه ما فیه: این کتاب مجموعه ی تقریرات مولانا است که در مجالس خود بیان کرده و پسر او بهاءالدین یا یکی دیگر از مریدان یادداشت کرده. فیه ما فیه در موارد کثیر با مثنوی مشابهت دارد منتهی نسبت به مثنوی مفهوم تر و روشن تر است زیرا این اثر نثر است و کنایات شعری را ندارد.
2- مکاتیب: این اثر به نثر است و مشتمل بر نامه ها و مکتوبات مولانا به معاصرین خود.
3- مجالس سبعه: و آن عبارتست از مجموعۀ مواعظ و مجالس مولانا یعنی سخنانی که به وجه اندرز و به طریق تذکیر بر سر منبر بیان فرموده است.
عطار نیشابوری (540 تا 618 هجری قمری)
فَریدالدّین ابوحامِد محمّد بن ابراهیم کدکنی نیشابوری مشهور به عطّار نِیشابوری (زاده۵۴۰ در کدکن – درگذشته۶۱۸ هجری قمری در شادیاخ نیشابور) یکی از عارفان و شاعران ایرانی بلندنام ادبیات فارسی در پایان سده ششم و آغاز سده هفتم است. او در سال ۵۴۰ هجری برابر با ۱۱۴۶ میلادی در کدکن زاده شد.
درباره به پشت پا زدن عطار به اموال دنیوی و راه زهد، گوشهگیری و تقوا را پیش گرفتن وی داستانهای زیادی گفته شدهاست. مشهورترین این داستانها، آنست که عطار در محل کسب خود مشغول به کار بود که درویشی از آنجا گذر کرد. درویش درخواست خود را با عطار در میان گذاشت، اما عطار همچنان به کار خود میپرداخت و درویش را نادیده گرفت. دل درویش از این رویداد چرکین شد و به عطار گفت: تو که تا این حد به زندگی دنیوی وابستهای، چگونه میخواهی روزی جان بدهی؟ عطار به درویش گفت: مگر تو چگونه جان خواهی داد؟ درویش در همان حال کاسه چوبین خود را زیر سر نهاد و جان به جان آفرین تسلیم کرد. این رویداد اثری ژرف بر او نهاد که عطار دگرگون شد، کار خود را رها کرد و راه حق را پیش گرفت.
چیزی که نمایان است این است که عطار پس از این جریان مرید شیخ رکن الدین اکاف نیشابوری میگردد و تا پایان عمر (حدود ۷۰ سال) با بسیاری از عارفان زمان خویش همسخن گشته و به گردآوری داستانهای صوفیه و اهل سلوک پرداختهاست.
آثار عطار نیشابوری ( منظوم «به شعر» و منثور «متنی» )
الف) آثار منظوم عطار نیشابوری عبارت است از:
- ديوان اشعار كه شامل غزليات و قصايد و رباعيات است
- مثنويات او عبارت است از: الهي نامه، اسرار نامه، مصيبت نامه، وصلت نامه، بلبل نامه، بي سر نامه، منطق الطير، جواهر الذات، حيدر نامه، مختار نامه، خسرو نامه، اشتر نامه و مظهر العجايب.
- از ميان اين مثنويهاي عرفاني بهترين و شيواترين آنها كه به نام تاج مثنويهاي او به شمار مي آيد منطق الطير است كه موضوع آن بحث پرندگان از يك پرنده داستاني به نام سيمرغ است كه منظور از پرندگان سالكان راه حق و مراد از سيمرغ وجود حق است كه عطار در اين منظومه با نيروي تخيل خود و به كار بردن رمزهاي عرفاني به زيباترين وجه سخن مي گويد كه اين منظومه يكي از شاهكارهاي زبان فارسي است و منظومه مظهر العجايب و لسان الغيب است كه برخي از ادبا آنها را به عطار نسبت داده اند و برخي ديگر معتقدند كه اين دو كتاب منسوب به عطار نيست.
ب) آثار منثور عطار نیشابوری عبارت است از:
يكي از معروفترين اثار منثور عطار تذكرة الاولياست كه در اين كتاب عطار به معرفي 96 تن از اوليا و مشايخ و عرفاي صوفيه پرداخته است.
درس دهم فارسی پایه ششم ابتدایی | عطار و جلال الدین محمد (پاسخ فعالیت ها و درک مطلب و دانش زبانی) |
گام به گام فارسی ششم | درس دهم : عطار و جلال الدین محمد
درک مطلب (صفحهی 76 کتاب درسی فارسی خوانداری ششم)
1- چرا دیدار پدر محمد با افراد مختلف برای او جالب بود؟
زیرا با دانشمندان زیادی آشنا میشد و چیز های زیادی از آنها یاد میگرفت. آنهایی که به دیدار پدرش میآمدند، همه از عالمان و دانشمندان و معلمان بودند و فرصت خیلی خوبی برای آموختن بود.
2- به نظر شما چرا سفر برای انسان جالب و هیجان انگیز است؟
زیرا در سفر انسان با افراد جدید و فرهنگ های مختلف برخورد خواهد داشت و با رفتار و آداب و رسوم آنها آشنا خواهد شد. همچنین دیدن مکانهایی که تاکنون ندیدهایم بسیار جالب و هیجانانگیز است.
با سفر كردن، انسان به نشانههاي الهي كه در سرزمينهاي ديگر است، نگريسته و ايمانش قوي تر ميگردد.
3- منظور عطار از اینکه گفت: همه ی ما جز اندکی نمی دانیم چه بود؟
علم آنقدر گسترده است که حتی دانشمندان و حکیمان تنها قسمتی از آن را میدانند و علم کلی و واقعی نزد خداست و در طول زمان، مقداری از آن شکار می شود.
البته این جمله نشان از تواضع و فروتنی آنان نیز دارد و معمولا آنهایی که از مردم عادی خیلی بیشتر میدانند، ادعایی نمیکنند و میگویند: تا بدانجا رسید دانش من/ که بدانم همی که ندانم
دانش ادبی (صفحهی 76 کتاب درسی فارسی خوانداری ششم)
1- یکی از کتاب های با ارزش مولانا جلال الدّین «مثنوی معنوی» نام دارد. شعر از نظر قالب، انواع گوناگونی دارد؛ مانند غزل، قصیده، مثنوی و … .
2- مثنوی به شعری گفته میشود که در آن، دو مصراع هر بیت، هم قافیه هستند.
دانش زبانی این درس به معرفی یکی از قالب های شعری می پردازد:
مثنوی
قالب شعری است که هر بیت آن قافیه ای جداگانه دارد و برای سرودن داستان ها و مطالب طولانی مناسب است. نام دیگر مثنوی «دوگانی» است. واژه مثنوی از کلمه «مَثنیٰ » به معنی «دوتایی » گرفته شده است.
قالب مثنوی را می توان به شکل زیر تصویر کرد:
شکل قالب مثنوی
____________________* _____________________*
____________________• _____________________•
____________________◊ _____________________◊
«مثنوی » از قدیمی ترین قالب های شعر فارسی و خاصّ زبان فارسی است و در همهی دوره ها از آن استفاده می شده است. «کلیله و دمنه » منظوم رودکی و «آفرین نامه » ابوشکور بلخی از اولین مثنوی های شعر فارسی دری است. فردوسی، نظامی، عطاّر، سنایی، سعدی، مولوی و جامی از مثنوی سرایان بنام گذشته، و پروین اعتصامی و شهریار از مثنوی سرایان معاصرند.
همان گونه که می دانیم مثنوی قالبی است که هر بیت آن قافیه ای جداگانه دارد.
شاید بهتر باشد در این بخش اشاره ای به قافیه داشته باشیم.
قافیه
در پایان ابیات کلماتی قرار می گیرند که یک یا چند حرف آخرشان همانند است. به این کلمات در شعر، «قافیه » می گویند. قافیه در تأثیر بخشی و زیبایی شعر نقشی بسزا دارد و از مهم ترین تأثیرات آن تکمیل وزن است. یعنی آهنگ برخاسته از وزن را تکمیل می کند و در هر بیت مانند نشانه ای، پایان یک قسمت و شروع قسمت دیگر را نشان می دهد.
حکایت درخت علم (صفحهی 77 کتاب درسی فارسی خوانداری ششم)
حاکمی را خبر میدهند که درختی عجیب در هندوستان است که اگر کسی میوهی آن را بخورد، هرگز پیر نمیشود. حاکم یکی از نزدیکان خود را برای یافتن چنین درختی، به سوی هندوستان، روانه میکند. آن شخص، پس از جست وجوی بسیار به نتیجه ای نمیرسد و با هر کس در این باره گفت وگو میکند با تمسخر و تعجّب، روبه رو میشود. سرانجام، ناامید میشو د و قصد بازگشت میکند؛ امّا پیش از اینکه بار سفر بندد با دانشمندی روبه رو میشود و با شگفتی از او پاسخ میشنود: این درختی که تو میگویی و به دنبال آن هستی، همان «درخت علم» است.
شیخ خندید و بگفتش ای سَلیم این درخت علم باشد ای علیم
تو به صورت رفته ای، ای بی خبر زان ز شاخ معنی ای، بی بار و بر
گه درختش نام شد، گاه آفتاب گاه بحرش نام شد، گاهی سحاب
آن یکی کِش صد هزار آثار خاست کــمترین آثار او، عمر بقـــــــاست
«جلال الدّین محمّد، مثنوی معنوی، بازنویسی و کاهش»
در این شعر، علم به چه چیزهایی مانند شده است؟
- درخت
- آفتاب
- بحر(دریا)
- سحاب(ابر)
درس دهم فارسی پایه ششم ابتدایی | عطار و جلال الدین محمد (معنی شعر ها و کلمات) |
معنی شعرها (ابیات) درس دهم فارسی ششم ابتدایی
معنی شعر حکایت درخت علم (صفحهی 77 کتاب درسی فارسی خوانداری ششم)
شیخ خندید و بگفتش ای سَلیم این درخت علم باشد ای علیم
معنی بیت: شیخ خندید و به او گفت که ای انسان ساده دل و دانا، درختی که تو به دنبال آن هستی درخت علم است.
تو به صورت رفته ای، ای بی خبر زان ز شاخ معنی ای، بی بار و بر
معنی بیت: ای انسان بی خبر و نا آگاه، تو فقط در جست و جوی ظاهر این درخت پرداخته ای به همین دلیل است که از معنا و مفهوم آن غافل ماندهای و به مفهوم و ذات آن توجه نکرده ای.
گه درختش نام شد، گاه آفتاب گاه بحرش نام شد، گاهی سحاب
معنی بیت: به علم، گاهی نام درخت میدهند گاهی آن را آفتاب می نامند و گاهی دریا و گاهی ابر آن را صدا می زنند.
آن یکی کِش صد هزار آثار خاست کــمترین آثار او، عمر بقـــــــاست
معنی بیت: علم هزاران فايده و سود دارد كه كم ترين فايدهاش عمر جاودانه و نامداری است.
معنی کلمات (واژه های) درس دهم فارسی ششم ابتدایی : عطار و جلال الدین محمد
- حسابی: به طور کامل
- هیجان انگیز: شورانگیز، همراه با هیجان
- بلخ: از شهرهای خراسان قدیم و الان در افغانستان قرار دارد.
- زادگاه: محل تولد، میهن، وطن
- دلتنگ: اندوهگین، غمگین
- ماشاءالله: آنچه خدا خواست
- اسرارنامه: نام یکی از آثار عطار نیشابوری است
- بدرقه: همراهی کردن، مشایعت
- اندک: کم
- سرشناس: مشهور
- کاروانسرا: مهمان خانه
- برخیز: بلند شو
- سلیم: انسان سالم و ساده دل و درست
لینک صفحه های مهم و مرتبط و پیشنهادی سایت |
صفحه کلاس اینترنتی ما ( مومکا ) در آپارات – ورود به صفحه
کتاب فارسی نگارش ششم ابتدایی ( سال تحصیلی 1400-1399 ) – دانلود کتاب فارسی خوانداری ششم ابتدایی ( سال تحصیلی 1400-1399 ) – دانلود صفحه مربوط به مطالب فارسی خوانداری ششم ابتدایی – ورود به صفحه صفحه مربوط به مطالب فارسی نگارش ششم ابتدایی – ورود به صفحه ورود به کلاس اینترنتی ما (مومکا) – ورود به صفحه ثبت نام در کلاس اینترنتی ما (مومکا) – ورود به صفحه |
چقده خوبه این
بسیار عالی
عالیییی
عالی بود
نظدم اینه که اگر درساهاتون رو بخونید موفق می شویید
(نصیحت )
اره
خیلی خوبه این
میشه تعداد جملات هر بیت رو هم بگید
بله کوثر خانم اگر بخونیم موفق میشیم
کوثر چند سالته؟ 😘😜
به تو چه😂
خوبه بدک نيست
عالییییییی بود ولی اگر میتوانستیم از همین متناش کپی کنیم عالیییییی میشود
ببخشید میشه خلاصه درس روهم بنویسید ؟؟☺️☺️ممنون میشم
عیی