درس نهم مطالعات اجتماعی پایه ششم ابتدایی | پیشرفت های علمی مسلمانان | درس و مدرسه | مومکا
درس و مدرسه ( مومکا ) – متن کتاب درسی و سوالات درس نهم کتاب مطالعات اجتماعی پایه ششم ابتدایی تحت عنوان پیشرفت های علمی مسلمانان در زیر آورده شده است. امید است که از آن بهره گرفته و استفاده لازم را ببرید.
| درس نهم مطالعات اجتماعی پایه ششم ابتدایی | پیشرفت های علمی مسلمانان (متن و توضیح درس) |
ظهور و گسترش اسلام
در سال گذشته خواندید که دین اسلام از سرزمین عربستان طلوع کرد. پیامبر گرامی اسلام، حضرت محمّد (صلی اللّه علیه وآله) پس از هجرت از مکّه به مدینه، حکومت اسلامی تشکیل دادند و از آن زمان به بعد دعوت به اسلام هر روز با استقبال بیشتری روبه‌رو شد و گسترش یافت.
پس از رحلت پیامبر (ص)، مسلمانان، اسلام را در خارج از شبه جزیره‌ٔ عربستان گسترش دادند و در هر دوره سرزمین‌های زیادی از جمله ایران را به قلمرو اسلامی افزودند و بسیاری از کشورهای قدرتمند آن روز را به تصرف درآوردند.
شکوفایی علوم و فنون
دین اسلام بین ملّت‌های مختلف با فرهنگ‌ها و آداب و رسوم متفاوت گسترش یافت. مسلمانان تحت تأثیر قرآن و آموزه‌های دینی اسلام که به تفکّر و آموختن علم اهمیّت زیادی می‌داد در زمینه‌های مختلف پیشرفت کردند. آنها از بخش‌هایی از دانش و فنونی که از گذشته در کشورشان بر جای مانده بود نیز استفاده کردند و در پرتو دین اسلام آنها را گسترش دادند. به تدریج سرزمین‌های اسلامی به کانون علمی جهان تبدیل شدند.
در این دوره هنرمندان، صنعتگران، دانشمندان، فیلسوفان و مهندسان زیادی ظهور کردند و ابداعات و اختراعات مهمّی پدید آوردند. در این میان، ایرانیان سهم بسیار بزرگی در گسترش اسلام و پیشرفت‌های علمی داشتند.
خطّ زمان
خطّ زمان نشان می‌دهد که هر واقعه در چه زمانی اتّفاق افتاده است. این خطّ زمان بر اساس قرن (صد سال) تنظیم شده است:
در سال گذشته خواندید که مبدأ تاریخ ما مسلمانان، هجرت پیامبر اکرم (ص) از مکّه به مدینه است. به هر صدسال یک قرن یا یک سده می‌گویند.
از سال یکم تا صدم را قرن اوّل هجری می‌گویند و از ۱۰۱ تا ۲۰۰ قرن دوم، از ۲۰۱ تا ۳۰۰ قرن سوم و …
از سال یکم تا پنجاه، نیمه‌ٔ اوّل قرن است و از پنجاه و یکم تا صدم نیمه‌ٔ دوم قرن.
ابن سینا در ٣٧٠ هجری به دنیا آمده است؛ یعنی در نیمه‌ٔ دوم قرن چهارم.
ابن سینا در ۴٢٨ هجری از دنیا رفته است؛ یعنی نیمه‌ٔ اوّل قرن پنجم.
| درس نهم مطالعات اجتماعی پایه ششم ابتدایی | پیشرفت های علمی مسلمانان (سوالات متن درس) |
سوالات درس به درس مطالعات اجتماعی ششم
سوالات متن درس نهم مطالعات اجتماعی ششم ابتدایی – پیشرفت های علمی مسلمانان
۱- دین اسلام از چه سرزمینی طلوع کرد؟ عربستان
۲- پیامبر اسلام (ص) چه زمانی حکومت اسلامی را تشکیل دادند؟
پس از هجرت از مکّه به مدینه
۳- از چه زمانی استقبال از دین اسلام بیش تر شد و اسلام گسترش یافت؟
بعد از تشکیل حکومت اسلامی
۴- گسترش اسلام از چه زمانی در خارج از عربستان آغاز شد؟
پس از رحلت پیامبر (ص)
۵- پس از رحلت پیامبر (ص) مسلمانان چه کردند؟
مسلمانان اسلام را در خارج از شبه جزیره ی عربستان گسترش دادند و در هر دوره سرزمین های زیادی از جمله ایران و جنوب اروپا و شمال آفریقا را به قلمرو خود افزودند.
۶- دین اسلام در کدام قاره ها گسترش یافت؟
آسیا، آفریقا و اروپا
امروزه در اکثر کشورها مسلمانان زندگی می کنند.
۷- دین اسلام در بین چگونه ملت هایی گسترش یافت؟
در بین ملت های مختلف با فرهنگ و آداب و رسوم متفاوت
۸- مسلمانان چگونه در زمینه های مختلف پیشرفت کردند؟
مسلمانان تحت تأثیر قرآن و تعالیم دینی اسلام که به تفکّر و آموختن علم اهمیت زیادی می داد، در زمینه های مختلف پیشرفت کردند.
۹- چگونه سرزمین های اسلامی به کانون علمی جهان تبدیل شدند؟
مسلمانان از بخش هایی از دانش و فنونی که از گذشته در کشورشان بر جای مانده بود نیز استفاده کردند و در پرتو دین اسلام آن ها را گسترش دادند و به تدریج به کانون علمی جهان تبدیل شدند.
۱۰- مردم کدام کشور در گسترش اسلام و پیشرفت های علمی نقش مهمی داشتند؟ مردم ایران
۱۱- در دوره ی اسلامی به دانشمندان چه می گفتند؟ حکیم
۱۲- چرا در دوره ی اسلامی به دانشمندان حکیم می گفتند؟ چون آن ها علوم مختلف را می دانستند و در چند علم ، استاد بودند.
۱۳- چرا در دوره ی اسلامی دانشمندان کتاب های خود را به زبان عربی می نوشتند ؟
چون در آن زمان مسلمانان در علوم مختلف پیشرفت کرده و زبان رسمی آن روزگار در این کشورها زبان عربی بوده است.
۱۴- مبدأ تاریخ مسلمانان چیست؟
هجرت پیامبر از مکه به مدینه
۱۵- سده یا قرن یعنی چه؟
به هر صد سال یک قرن یا سده می گویند.
۱۶- قرن اول هجری چه زمانی بوده است؟
از سال یکم تا صدم را قرن اول هجری می گویند.
۱۷- قرن دوم هجری چه زمانی بوده است؟
از سال صد و یک تا دویست را قرن دوم هجری می گویند.
۱۸- نیمه ی اول قرن یعنی چه؟
از سال یکم تا پنجاه را نیمه ی اول قرن می نامند.
۱۹- نیمه ی دوم قرن یعنی چه؟
از سال پنجاه و یک تا سال صدم نیمه ی دوم قرن می باشد
۲۰- سال ۳۸۹ هجری در چه نیمه ای از چه قرنی واقع شده است؟
در نیمه ی دوم قرن چهارم
۲۱- سال ۴۳۵ هجری در چه نیمه ای از چه قرنی واقع شده است؟
در نیمه ی اول قرن پنجم
۲۲- کشورهای مسیحی از چه نوع تقویمی استفاده می کنند و مبدا آن تقویم چیست؟
کشورهای مسیحی از تقویم میلادی استفاده می کنند و مبدا آن تولد حضرت عیسی (ع) می باشد.
۲۳- از چه زمانی دعوت به اسلام هر روز با استقبال بیش تری روبرو شد و گسترش یافت؟
از زمان هجرت حضرت محمد (ص) از مکه به مدینه و تشکیل حکومت اسلامی
۲۴- چگونه سرزمین های اسلامی به کانون علمی جهان تبدیل شدند؟
با گسترش اسلام مسلمانان تحت تأثیر قرآن و تعالیم دین اسلام در زمینه های مختلف پیشرفت کردند. آن ها از دانش و فنونی که از گذشته در کشورشان برجای مانده بود نیز استفاده کردند و آن ها را در پرتو اسلام گسترش دادند و به تدریج به کانون علمی جهان تبدیل شدند.
۲۵- در زمان گسترش دین اسلام چه پیشرفت های علمی پدید آمد؟
در این دوره هنرمندان، صنعتگران، دانشمندان، فیلسوفان و مهندسان زیادی ظهور کردند و ابداعات و اختراعات مهمی پدید آوردند.
۲۶- خط زمان نشان دهنده ی چیست؟
نشان می دهد که هر واقعه در چه زمانی اتفاق افتاده است.
۲۷- دین اسلام از سرزمین ……………… طلوع کرد.
پاسخ: عربستان
۲۸- مسلمانان تحت تأثیر ……………… و ……………… که به تفکر و آموختن اهمیت زیادی می داد، در زمینه های مختلف پیشرفت کردند.
پاسخ: قرآن – تعالیم دینی اسلام
۲۹- مردم کشور ……………… سهم بسیار بزرگی در گسترش اسلام و پیشرفت های علمی داشتند.
پاسخ: ایران
۳۰- در دوره های اسلامی به دانشمندان، ……………… می گفتند.
پاسخ: حکیم
۳۱- از سال ……………… تا ……………… را قرن اول هجری می گویند.
پاسخ: یکم – صدم
۳۲- به هر صد سال یک ……………… یا ……………… می گویند.
پاسخ: قرن – سده
| درس نهم مطالعات اجتماعی پایه ششم ابتدایی | پیشرفت های علمی مسلمانان (پاسخ فعالیت ها) |
گام به گام مطالعات اجتماعی ششم ابتدایی
پاسخ فعالیت های درس هشتم مطالعات اجتماعی ششم
فعّالیت ۱ درس نهم مطالعات اجتماعی ششم (صفحه‌ی ۴۵ کتاب درسی)
به نقشه (نقشه‌ی گسترش اسلام در دوره های مختلف – صفحه ۴۵ مطالعات اجتماعی ششم) توجّه کنید. دین اسلام در کدام قاره‌ها گسترش یافت؟ در هر قارّه، یک یا دو کشور را که اسلام در آنها راه یافته است، نام ببرید.
قاره‌ی آسیا: ایران، افغانستان، پاکستان، قزاقستان، مالزی، اندونزی
قاره‌ی اروپا: اسپانیا، ترکیه
قاره‌ی آفریقا: مصر، لیبی، الجزایر
فعّالیت ۲ درس نهم مطالعات اجتماعی ششم (صفحه‌ی ۴۸ کتاب درسی)
الف) در دوره‌ی اسلامی به دانشمندان، حکیم می‌گفتند. چون آنها علوم مختلف را می‌دانستند و در چند علم، استاد بودند. آیا می‌توانید با توجّه به مطالب این درس چند مثال بزنید؟
- خیام
- خوارزمی
- ابوریحان بیرونی
- ابوعلی سینا
- زکریای رازی
- جابر بن حَیّان
ب) در دوره‌ی اسلامی، اغلب دانشمندان کتاب‌های خود را به زبان عربی می‌نوشتند. به نظر شما چرا چنین کاری می‌کردند؟
چون زبان علمی و بین المللیِ آن روزها زبان عربی (زبان رسمی مسلمانان) بود و علت این امر این بود که مسلمانان در آن دوره به پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه‌های علمی دست یافته بودند.
فعّالیت ۳ درس نهم مطالعات اجتماعی ششم (صفحه‌ی ۴۸ کتاب درسی)
به چند گروه تقسیم شوید و هر گروه درباره‌ی یکی از حکیمان مسلمان و آثار او اطلاعاتی جمع‌آوری کنید و روی یک یا دو برگ بنویسید. شما می‌توانید با راهنمایی معلم از دانشنامه‌ی رشد (شبکه‌ی رشد: http://daneshnameh.roshd.ir) یا کتاب‌های مناسبی استفاده کنید که در این باره برای کودکان و نوجوانان نوشته شده است.
یک نمونه از جمع آوری اطلاعات در جدول زیر آورده شده است:
| نام دانشمند (حکیم) | ابو علی سینا |
| محل تولد | بخارا (ازبکستان کنونی) |
| محل زندگی | بخارا، خراسان، گرگان، ری، اصفهان و همدان |
| محل دفن | همدان |
| در چه قرنی می‌زیسته است | اوخر قرن سوم تا اوایل قرن چهارم |
| آثار | کتاب شفا، کتاب قانون، دانشنامه‌ی علایی و رساله‌های بسیاری به عربی و فارسی |
| در چه علوم و فنونی مهارت داشته است | علوم پزشکی و فلسفه |
زندگینامه مختصر ابوعلی سینا در پایان این بخش آمده است، امید است که سعی و پشتکار وی را سرلوحه کار خود قرار داده و در جهت رشد علمی و پیشرفت وطنمان تلاش کنیم.
دوستان و همراهان گرامی، شما نیز می توانید در مورد حکیمان و دانشمندان ایرانی و همچنین مسلمان اطلاعات جمع آوری نموده و در بخش نظرات ارسال فرمایید تا به اسم خودتان در سایت قرار گیرد.
فعّالیت ۴ درس نهم مطالعات اجتماعی ششم (صفحه‌ی ۴۹ کتاب درسی)
با راهنمایی معلم، موارد زیر را روی خط زمان نشان دهید و بگویید هریک از این افراد در چه زمانی زندگی می‌کرده‌اند؟
| ابوریحان بیرونی | ۴۴۰ – ۳۶۲ هجری |
نیمه‌ی دوم قرن چهارم نیمه‌ی اول قرن پنجم |
| زکریای رازی | ۳۱۳ – ۲۵۱ هجری |
نیمه‌ی دوم قرن سوم نیمه‌ی اول قرن چهارم |
| خیام | ۵۱۷ – ۴۲۹ هجری |
نیمه‌ی اول قرن پنجم نیمه‌ی اول قرن ششم |
ابوعلی سینا (۳۵۹- ۴۱۵)
ابوعلی سینا حکیم، فیلسوف، طبیب و دانشمند بزرگ ایرانی که در جهان غرب به نام (Avicenna) و با لقب امیر پزشکان شناخته شده است، در ماه صفر سال ۳۷۰ قمری در شهر بخارا به دنیا آمد.
این حکیم بزرگ که بعدها موثرترین چهره در علم و فلسفه جهان اسلامی شد و القابی مانند شیخ الرئیس، حجه الحق و شرف الملک به او دادند، از آغاز کودکی استعداد و شایستگی عجیبی در فرا گرفتن علوم مختلف داشت.
از آنجا که پدرش عبدالله، سخت در تعلیم و تربیت او می‌کوشید و خانه او محل ملاقات دانشمندان دور و نزدیک بود، ابن سینا تا ۱۰ سالگی تمام قرآن و صرف و نحو را آموخت و آن‌گاه به فرا گرفتن منطق و ریاضیات پرداخت.
استاد وی در علم ریاضیات ابو عبدالله ناتلی بود. بوعلی پس از آن نزد ابو سهیل مسیحی به یادگیری طبیعیات و مابعدالطبیعه و علم طب مشغول شد.
در ۱۶ سالگی در همه علوم زمان خود استاد بود؛ جز در مابعدالطبیعه؛ آن هم به صورتی که در متافیزیک ارسطو آمده بود و با آنکه چهل بار تمام این کتاب را مطالعه کرده بود، نمی‌توانست آن را بفهمد. تا این که به شرح فارابی بر این کتاب دست یافت و توانست مسائل دشوار آن را درک کند.
هنگامی که ابن سینا به ۱۸ سالگی رسید، دیگر احتیاج به خواندن و فراگیری هیچ علمی نداشت؛ چرا که همه علوم را فرا گرفته بود و تنها لازم بود تا فهم خود را لحاظ عمق افزایش دهد تا آموخته های خود را بهتر درک کند.
در اواخر عمر خود یکبار به شاگرد مورد توجه خویش، جوزانی گفت که در تمام مدت عمر، چیزی بیش از آنچه که در ۱۸ سالگی می‌دانسته، نیاموخته است.
مهارت ابن سینا در علم پزشکی و توانایی وی در معالجه حاکم آن زمان، موجب شد تا مورد محبت حاکم واقع شده و در دربار، موقعیت بسیار خوبی داشته باشد. ولی به سبب آشفتگی اوضاع سیاسی در ماوراء النهر، زندگی بر ابن سینا در زادگاهش دشوار شد و او ناچار بخارا را به مقصد جرجانیه و سپس گرگان ترک گفت.
در سال ۴۰۳ قمری، پس از پشت سر گذاشتن سختی‌ها و مشکلات بزرگی که در این سفر با آنها مواجه شد و حتی چند تن از دوستانش را در میان راه از دست داد، از کویر شمال خراسان عبور کرد.
بنا به گفته منابع معتبر، ابن سینا در این سفر با عارف و شاعر مشهور ابو سعید ابوالخیر ملاقات کرد.
وی آرزو داشت که قابوس بن وشمگیر را که حامی نامدار علم و ادب بود، در جرجان ببیند؛ ولی هنگامی که به جرجان رسید، قابوس بن وشمگیر از دنیا رفته بود. چون از این حادثه دلشکسته شد، مدت چندین سال در دهکده‌ای عزلت گزید. سپس در فاصله سال ۴۰۵ و ۴۰۶ قمری به ری رفت.
در این هنگام آل بویه بر ایران فرمانروایی داشتند و افرادی از این خاندان در ایالات مختلف حکومت می‌کردند. ابن سینا مدتی در دربار فخرالدوله در ری درنگ کرد و سپس از آنجا برای دیدار یکی دیگر از فرمانروایان این خاندان، شمس الدوله به جانب همدان به راه اقتاد.
این سفر برای ابن‌سینا بخت بلندی داشت؛ چرا که پس از رسیدن به همدان، او را برای درمان امیر شمس الدوله که بیمار شده بود و تمامی پزشکان از معالجه وی ناتوان بودند، دعوت کردند.
بوعلی توانست شمس الدوله را معالجه کند و به همین دلیل چنان تقربی نزد وی پیدا کرد که عهده‌دار منصب وزارت گردید و مدت چند سال؛ تا هنگام مرگ امیر، عهده‌دار این وظیفه سنگین بود.
پس از مرگ شمس الدوله بخت از وی روی گردانید و چون از ادامه خدمت در منصب وزارت خودداری کرد، او را به زندان افکندند. در زندان کتاب مشهورش شفا را به رشته تحریر درآورد. پس از مدتی توانست از زندان فرار کند و با لباس درویشی از همدان گریخت.
ابن سینا از همدان به اصفهان رفت که مرکز بزرگی از علم به شمار می‌رفت و سال‌ها بود که آرزوی دیدار آنجا را داشت. در این شهر مورد توجه علاءالدوله قرار گرفت و مدت ۱۵ سال با آسایش خاطر در آن شهر زندگی کرد.
او در این مدت، چندین کتاب مهم نیز نوشت و حتی به ساختن رصدخانه پرداخت. اما این آسایش یرای وی دائمی نبود؛ چرا که یک بار اصفهان در معرض حمله مسعود غزنوی یعنی فرزند سلطان محمود غزنوی قرار گرفت و در این حمله بعضی از آثار مهم این حکیم بزرگ از میان رفت.
این امر ضربه بزرگی برای وی بود و علاوه بر آن، بیماری قولنج نیز آزارش می‌داد. به همین دلیل، دوباره به همدان بازگشت و به سال ۴۲۸ هجری قمری و در سن ۵۷ سالگی در این شهر از دنیا رفت و در همان جا به خاک سپرده شد.
👈 دانش آموزان و همراهان گرامی جواب سایر درس های کلاس ششم و تمامی مباحث هر درس، به صورت کامل در سایت موجود می باشد، برای دسترسی کافیست درس موردنظر را در گوگل سرچ کرده و در انتهای آن عبارت «مومکا» یا «درس و مدرسه» را نیز اضافه کنید.
🙆 اگر سوال یا پیشنهادی در رابطه با این درس داری، کافیه به انتهای این مطلب مراجعه کرده و هر چه دوست داری بنویسی.
لینک صفحه های مهم و مرتبط و پیشنهادی سایت |
|
صفحه وب سایت درس و مدرسه ( مومکا ) در آپارات – ورود به صفحه صفحه وب سایت درس و مدرسه ( مومکا ) در اینستاگرام – ورود به صفحه صفحه وب سایت درس و مدرسه ( مومکا ) در تلگرام – ورود به صفحه دانلود کتاب مطالعات اجتماعی ششم ابتدایی ( سال تحصیلی جدید ) – دانلود صفحه حل کاربرگه های مطالعات اجتماعی ششم ابتدایی – ورود به صفحه صفحه مربوط به تمامی مطالب مطاعات اجتماعی پایه ششم – ورود به صفحه کتاب های درسی پایه (کلاس) ششم ابتدایی (سال تحصیلی جدید ) – ورود به صفحه ورود به کلاس اینترنتی ما (مومکا) – ورود به صفحه ثبت نام در کلاس اینترنتی ما (مومکا) – ورود به صفحه |
عالی بود خیلی کامل بود
سلام این خلاصه ی درس نیست خود درس ولی کم کرده