درس پانزدهم فارسی خوانداری ششم ابتدایی | میوه ی هنر | توضیح درس و حل فعالیت ها و دانش ادبی | درس و مدرسه (مومکا)

گویند روزی افلاطون نشسته بود. مردی نزد او آمد و نشست و شروع کرد به حرف زدن.  در میانه‌ی سخن،گفت: «ای حکیم ! امروز فلان مرد را دیدم که سخنِ تو می‌گفت و تو را دعا می‌کرد و می‌گفت:

افلاطون، بزرگ مردی است که هرگز کس چون او نبوده است و نباشد. خواستم که شکر و سپاس او را به تو رسانم.»

افلاطون چون این سخن بشنید، سر فرو برد و بگریست و سخت دلتنگ شد.

این مرد گفت:«ای حکیم ! از من چه رنج آمد تو را که چنین تنگدل گشتی؟»

افلاطون گفت:«از تو رنجی به من نرسید ولیکن برای من از این بَدتَر چیست که جاهلی مرا بستاید.»

دوستان و همراهان عزیز، معنی حکایت افلاطون مرد جاهل در قسمت های بعدی این پست آمده است. با ما همراه باشید.

پاسخ سوال حکایت افلاطون و مرد جاهل (صفحه‌ی ۱۰۰ کتاب درسی فارسی خوانداری ششم)

وقتی افراد نادان از انسان تعریف می‌کنند حتماً ما کار جاهلانه ای انجام داده ایم که مورد پسند آن ها واقع شده است بنا بر این نباد خوش حال بشویم.

معنی شعرها (ابیات) و آرایه های ادبی درس پانزدهم فارسی ششم ابتدایی

معنی شعر میوه ی هنر (صفحه‌ی ۹۸ کتاب درسی فارسی خوانداری ششم)

قالب شعر راز زندگی : قطعه

نکته: شعر میوه‌ی هنر مناظره‌ای است بین درخت سپیدار و تبر، یعنی در این شعر از آرایه‌ی تشخیص (جان بخشی به اشیا) استفاده شده است.

 آن قصّه شنیدید که در باغ یکی روز                               از جور تبر، زار بنالید سپیدار

معنی: آن داستان را شنیده اید که یک روز سپیدار در باغ از ستم تبر بسیار  ناله می کرد.

نکته: ( یکی روز ): به معنی یک روز، روزی( قید زمان )

آرایه ها:

• تشخیص یا جان بخشی : صفت ناله کردن به سپیدار و صفت ظلم به تبر نسبت داده شده است که این صفات انسانی هستند.

کز من نه دگر بیخ و بنی ماند و نه شاخی                              ازتیشه ی هیزم شکن وارّه نجار

معنی: که از دست ارّه نجار و تیشه ی هیزم شکن،  برای من نه ریشه ای مانده و نه شاخی.

آرایه ها:

• علاوه بر آرایه‌ی تشخیص (سخن گفتن سپیدار)، بین واژه‌های «بیخ، بن، شاخ » و «تیشه، هیزم شکن، ارّه، نجار» آرایه‌ی تناسب وجود دارد.

گفتش تبر آهسته که جرم تو همین بس                              کاین موسم حاصل بودو نیست تو را بار

معنی: تبر آهسته به اوگفت : گناه تو این است که الان فصل میوه دادن است ولی تو میوه و ثمری نداده ای.

آرایه ها:

تا شام ، نیافتاد صدای تبر از گوش                              شده توده درباغ ، سحر هیمه بسیار

معنی: تا شب صدای تبر هم چنان ادامه داشت و قطع نشد و صبح در آن باغ توده ای از هیزم جمع شده بود.

آرایه ها:

• آرایه‌ی کنایه: صدای چیزی از گوش نیفتادن کنایه از قطع نشدن صدای آن (ادامه داشتن حرکت و فعالیت آن چیز) می باشد.
• آرایه‌ی تضاد: شام و سحر
• آرایه‌ی تناسب: هیمه، باغ، تبر

دهقان چو تنور خود از این همیه برافروخت                              بگریست سپیدار و چنین گفت دگر بار

معنی: وقتی کشاورز ( باغبان ) تنور خودش را با آن هیزم روشن کرد، سپیدار گریه کرد و دوباره گفت:

آرایه ها:

• آرایه‌ی تشخیص (گریستن و سخن گفتنِ سپیدار)

آوخ که شدم هیزم و، آتشگر گیتی                              اندام مرا سوخت چنین زآتش ادبار

معنی: افسوس که به هیزم تبدیل شدم و دنیای سوزان ( ستمگر ) بدن مرا این چنین در آتش بدبختی سوزاند.

نکته: آتش گر ( آتش + گر ) کلمهٔ غیر ساده است.

«آوخ » شبه جمله است.

آرایه ها:

• آرایه‌ی تشخیص (سخن گفتن سپیدار)
• آرایه‌ی تناسب: آتشگر، سوخت، آتش
• آرایه‌ی تشبیه: آتشگر گیتی (گیتی: مشبه، آتشگر:مشبه به)
• آرایه‌ی تشبیه: آتش ِ ادبار (ادبار: مشبه، آتش: مشبه به)

خندید براو شعله ، کز دست که نالی                              ناچیزی تو، کرد بدین گونه تورا خارخوار

معنی: شعله به او خندید و گفت: از چه کسی شکایت می کنی ؟ بی ارزشی تو , تو را این گونه پست وحقیر کرده است.

آرایه ها:

• آرایه‌ی تضاد: خندیدن و نالیدن
• آرایه‌ی تشخیص (خندیدن شعله)

آن شاخ که سر بر کشد و میوه نیارد                              فرجام به جز سوختنش نیست سزاوار

معنی: آن درختی که رشد می کند ولی میوه نمی دهد ، سرانجامش شایسته تر از این نیست که سوزانده می شود.

آرایه ها:

• آرایه‌ی کنایه: سر بر کشیدن کنایه از رشد کردن است.
• آرایه‌ی تناسب: شاخ، میوه

جز دانش و حکمت نَبُوَد میوه ی انسان                              ای میوه فروش هنر این دکّه و بازار

معنی: حاصل عمر انسان چیزی جز دانش و حکمت نیست. ای انسان، اگر دانش و هنری اندوخته ای حالا وقت ارائه ی  آن است.

مصراع دوم باضرب المثلِ این گوی و این میدان ارتباط معنایی دارد.

آرایه ها:

• آرایه‌ی تناسب: میوه، میوه فروش، دکه، بازار
• آرایه‌ی تناسب: دانش، حکمت، هنر
• آرایه‌ی تشبیه:هنر: مشبه، میوه: مشبه به
• آرایه‌ی تشبیه: آتشگر گیتی (حکمت: مشبه، میوه‎ی انسان: مشبه به)

از گفته ی ناکرده وبیهوده چه حاصل                              کردار نکو کن که نه سودی ست زگفتار

معنی: سخن بیهوده ای که به آن عمل نمی شود، چه فایده ای دارد؟ عمل و کار خود را درست کن و درست انجام بده که در گفتارِ بی عمل سودی نیست.

بیت دهم با ضرب المثلِ دو صد گفته چو نیم کردار نیست ارتباط معنایی دارد.

آرایه ها:

• آرایه‌ی تضاد: کردار و گفتار
• آرایه‌ی تناسب: کردار، گفتار، گفته
• آرایه‌ی تناسب: سود، حاصل

آسان گذرد گرشب و روز و مه و سالت                              روز عمل و مزد ، بود کار تو دشوار

معنی: اگر شب و روز و ماه و سال  تو به تنبلی و تن پروری بگذرد و کار مفیدی برای آخرت انجام ندهی ، روز قیامت که روز حساب اعمال و پاداش دادن است ، کار تو دشوار می شود.

آرایه ها:

گویند روزی افلاطون نشسته بود. مردی نزد او آمد و نشست و شروع کرد به حرف زدن. در میانه‌ی سخن،گفت:«ای حکیم ! امروز فلان مرد را دیدم که سخنِ تو می‌گفت و تو را دعا می‌کرد و می‌گفت:

افلاطون، بزرگ مردی است که هرگز کس چون او نبوده است و نباشد. خواستم که شکر و سپاس او را به تو رسانم»

معنی: می گویند یک روز افلاطون در جایی نشسته بود. مرد نادانی به پیش او آمد و شروع به صحبت کرد. در بین حرف های خود گفت:«ای خردمند ! امروز فلانی را دیدم که درباره تو صحبت می کرد ودرحق تو دعا می‌کرد و می‌گفت: افلاطون مرد بزرگی است که هرگز کسی مانند او نبوده و نخواهد بود، خواستم تعریفی که از تو می کرد را به تو بگویم»

افلاطون چون این سخن بشنید، سر فرو برد و بگریست و سخت دلتنگ شد.

معنی: افلاطون وقتی این صحبت هارا شنید سر خودرا پایین انداخت و شروع به گریه کرد و بسیار ناراحت شد.

این مرد گفت:«ای حکیم ! از من چه رنج آمد تو را که چنین تنگدل گشتی؟»

معنی: آن مرد گفت:«ای مرد خردمند ! چرا از من رنجیدی و این گونه ناراحت شدی»

افلاطون گفت:«از تو رنجی به من نرسید ولیکن برای من از این بَدتَر چیست که جاهلی مرا بستاید»

معنی: افلاطون گفت:« تو باعث رنجیدن من نشدی ولی برای من چه چیزی می‌تواند از این بد تر باشد که شخص نادانی از من تعریف کند»

🙆 اگر سوال یا پیشنهادی در رابطه با این درس داری، کافیه به انتهای این مطلب مراجعه کرده و هر چه دوست داری بنویسی.